Radyasyon onkolojisi, radyoterapi adı verilen yöntemle yüksek enerjili radyasyon kullanarak kanser hücrelerini yok etmeyi amaçlayan bir kanser tedavi şeklidir.

Kanser genellikle medikal onkoloji ve radyasyon onkolojisi tarafından tedavi edilmektedir. Medikal onkoloji genellikle ilaç ve kemoterapi ile tedavi uygularken, radyasyon onkolojisi radyoterapi yöntemiyle uygulama yapmaktadır. Hem kemoterapi hem de radyoterapi kanserli hücrelerle birlikte sağlıklı hücreleri de etkilediği için tedavi planlaması esnasında yan etkileri en aza indirecek yöntemler tercih edilmelidir. Hastalar kanser türlerine göre ameliyattan önce, sonra veya ameliyat esnasında radyoterapi alabilmektedir. Radyoterapi tek başına ya da kemoterapi eşliğinde uygulanabilir.

Radyoterapi, yoğun enerjili radyasyon kullanarak kanserli hücreleri öldürmek ve tümörü ortadan kaldırmak için uygulanan bir yöntemdir. En çok kullanılan radyasyon türleri X ve gama ışınlarıdır. Radyoterapi, makine ile dışarıdan veya içeriden verilebilmektedir. Tüm kanser rahatsızlığı yaşayan bireylerin %50'si tedavi aşamaları boyunca en az bir kez radyoterapi almaktadır.

Radyasyonun bilinen en büyük yan etkisi, kanserli hücrelerden ziyade sağlıklı hücrelere de zarar vermesidir. Uzman doktor, radyoterapi uygulamasını planlarken sağlıklı dokuların da bir miktar radyasyon alacağını göz önünde bulundurmalıdır. Tüm beden için sağlıklı dokuların aldığı radyasyon dozunun emniyet sınırı belirli bir düzeydedir. Uzman doktor bu bilgiden faydalanarak radyoterapi planlamasını uygulamalıdır.

Radyoterapi uygulaması, tedavi yöntemine bağlı olarak kür elde etmek amacıyla uygulanabilmektedir. Bu uygulamanın amacı, mevcut tümörlü yapıyı tamamen ortadan kaldırmak ya da bu yapının tekrar etme olasılığını yok etmektir. Bu durumlarda radyoterapi tek başına, cerrahi uygulama ile veya kemoterapi eşliğinde uygulanabilir.

Radyoterapi, palyatif olarak da uygulanabilen bir yöntemdir. Palyatif tedavilerde, mevcut tümörlerde amaç kür elde etmek değil, kansere bağlı olarak oluşan semptomların hafifletilmesidir. Palyatif tedavinin bazı örnekleri şunlardır:

Radyasyon onkoloğu, bir hastanın tedavi uygulamasını planlama adı verilen süreç ile düzenler. Bu sürecin ilk aşaması simülasyondur. Simülasyon esnasında, tümörün bulunduğu alanın ve etrafındaki sağlıklı dokuların görüntüleri detaylı bir şekilde alınır. Bu görüntüler çoğu kez bilgisayarlı tomografi (BT) ile elde edilir, ancak manyetik rezonans (MR), pozitron emisyon tomografisi (PET) ve ultrason (US) yardımıyla da alınabilir.

Simülasyonun ardından, radyasyon onkoloğu tedavi uygulamasında tedavi edilecek bölgeyi, tümörlü dokuya verilecek dozu, sağlıklı dokuların etrafında ne kadar emniyet olacağını ve radyoterapi verilmesi açısından en uygun bölgeyi ve açılarını belirler.

Radyoterapinin akut (erken) veya kronik (geç) yan etkileri olabilir. Erken yan etkiler tedavi esnasında görülürken, geç yan etkiler tedavi uygulaması bittikten aylar veya yıllar sonra ortaya çıkabilir. Yan etkiler, hasta dokulardan ziyade sağlıklı dokuların da radyasyona maruz kalması sonucunda görülmektedir. Aynı zamanda hastaya uygulanan doz, seans başına düşen doz miktarı, hastanın hastalık sürecindeki genel durumu ve eş zamanlı olarak uygulanan diğer yöntemler de yan etki oluşumunu etkileyebilir.

Akut yan etkiler arasında ciltte kızarıklık, kaşıntı, döküntü, açılma olayları, ağız kuruluğu, saç dökülmesi ve karın krampları yer alır. Kronik yan etkiler ise hafıza kaybı, derinin kalınlaşması ve doğurma kabiliyetinin bozulması olabilir.